Bir Eğimin Ardındaki Kudret: Mevsimler, Gece-Gündüz ve İlahi Mizan

Hazırlayan: Abdullah Kuloğlu

🌍 Giriş: Dönmek Yetmez, Eğilmek Gerekir

İnsanlık, gökyüzüne baktığında sadece Güneş’in doğup battığını sandı; ama Kur’an bize gökte dönen bir ilahi sistem olduğunu öğretiyor.

Dünya yalnızca dönmez… Eğilmiştir. Ve bu eğiklik, koca bir hayat düzeninin sırrıdır.

Bu yazıda, Dünya’nın yaklaşık 23,5° eğik ekseni sayesinde nasıl bir hayat çarkı döndüğünü, bu düzenin bozulması hâlinde Kasas Suresi’nin işaret ettiği ilahi uyarıların nasıl gerçekleşeceğini ilmî, kelamî ve Kur’ânî açıdan açıklıyoruz.

🧭 1. Eksen Eğikliği Nedir ve Neden Hayatidir?

Dünya, Güneş etrafında dönerken kendi ekseni etrafında da dönmektedir. Bu eksen, yörünge düzlemine dik değil, yaklaşık 23,5° eğiktir.

Bu eğiklik sayesinde:

• Güneş ışınlarının geliş açısı yıl boyunca değişir,
• Mevsimler oluşur,
• Gece ve gündüz süreleri uzayıp kısalır,
• Tarım döngüsü, hayvan göçleri, biyolojik ritimler işler.

Bu tek ilke, milyonlarca etki üretir.

Bu da fail-i muhtar olan bir Yaratıcıyı gösterir.

📉 2. GRAFİK: Eksenin Eğik Olduğu ve Olmadığı Durum

Aşağıdaki çizim iki durumu karşılaştırmaktadır:

✅ Sol Tarafta: 23,5° Eğik Eksen

• Dünya’nın ekseni eğik durur.
• Her mevsimde Güneş’e göre konumu değişir.
• Mevsimler ve gece-gündüz farkı oluşur.

❌ Sağ Tarafta: Eksen Güneş’e Paralel

• Dünya’nın ekseni hep aynı yöne bakar.
• Bir yarımküre sürekli gündüz, diğeri sürekli gece yaşar.
• Hayat durur. Tıpkı Kasas Suresi 71–72’deki uyarı gibi.

🕳 3. Kur’an’dan Kıyamet Senaryosu: Kasas 71–72

Kur’ân, bu düzenin bir tesadüf olmadığını, bozulması hâlinde felaket doğuracağını açıkça haber verir:

“De ki: Hiç düşündünüz mü, Allah üzerinize geceyi kıyamet gününe kadar aralıksız kılsaydı, Allah’tan başka hangi ilah size aydınlık getirebilirdi? Hâlâ işitmeyecek misiniz?”

(Kasas, 28/71 – Diyanet Meali)

“De ki: Hiç düşündünüz mü, Allah üzerinize gündüzü kıyamet gününe kadar aralıksız kılsaydı, Allah’tan başka hangi ilah geceyi size getirebilirdi ki, onda dinlenesiniz? Hâlâ görmeyecek misiniz?”

(Kasas, 28/72 – Diyanet Meali)

Bu ayetler, astronomik bir felaket senaryosunu mecaz değil, gerçek bir fiziksel ihtimal olarak verir.

Ve şöyle der:

“Ey insan! Bu gece-gündüz dönüşümü senin için yapılmıştır. Şükretmez misin?”

⚖️ 4. Tevhidî Denge: “Mizan” ve “Takdir”

Bu ilahi sistemin rastgele olmadığı açıktır. Zira:

• Eksen eğikliği daha az olsaydı → Mevsimler silikleşirdi.
• Daha fazla olsaydı → Aşırı ısınma ve soğumalar yaşanırdı.
• Hiç olmasaydı → Tek mevsim, tek gündüz/gece → Hayatın çöküşü.

Bu nedenle, Elmalılı Hamdi Yazır’ın tabiriyle:

“Eğiklik, hikmetsizlik değil; hikmetin ta kendisidir.”

Ve Kur’an şöyle buyurur:

“O, her şeyi bir ölçüyle yaratmıştır.”

(Furkan, 25/2)

☀️ 5. Gece ile Gündüzün Uzaması ve İbadet Takvimi

Eksen eğikliği sadece fiziksel değil, dini hayatta da belirleyicidir:

• Namaz vakitleri değişir,
• Ramazan orucu gecenin ve gündüzün uzunluğuna göre uzar/kısalır,
• Hac mevsimi mevsimlere göre farklı zorluklar taşır.

Yani bu mizan, hem dünya hayatı hem de ibadet hayatı için önemlidir.

🌌 6. Bu Bir Hikâye Değil: Diğer Gezegenlerde Gerçekleşmiş Senaryolar

Dünya’daki 23,5° eksen eğikliği, ideal yaşanabilirlik için özel bir ayardır.

Ancak bu durum her gezegende böyle değildir. Diğer gezegenlerdeki eğiklik oranları, bu sistemin tesadüfi değil, tanzimli olduğunu gösterir:

Gezegen	Eksen Eğikliği (°)	Sonuçları ve Durumu
Merkür	~0.03°	Eksen neredeyse dik. Mevsim yok. Gündüz 430°C, gece -180°C. Hayat imkânsız.
Venüs	~177.4° (ters dönüyor)	Eksen neredeyse ters. Gündüz-gece kavramı tersine işliyor. Aşırı sıcaklık ve atmosferik felaketler.
Mars	~25°	Mevsimler var ama çok sert. Kışlar dondurucu, yazlar kavurucu. Atmosfer zayıf, yaşam yok.
Uranüs	~98°	Yan yatmış gibi. Bir kutbu 42 yıl boyunca hep Güneş alıyor, diğer kutup karanlıkta kalıyor. Mevsim değil, felaket yaşanıyor.
Neptün	~28.3°	Sert ve uzun mevsimler. 1 yıl = 165 Dünya yılı. Rüzgarlar saatte 2000 km’ye ulaşabiliyor.

🔭 Uranüs: Kasas Suresi’nin Astronomik Delili

Uranüs, Kur’ân’daki Kasas 71–72 ayetlerinde anlatılan senaryonun göklerde yaşanmış hali gibidir.

Eksen eğikliği yaklaşık 98°’dir. Bir kutbu 42 yıl boyunca sürekli Güneş alır, diğer kutup 42 yıl boyunca zifiri karanlıktadır.

“De ki: Allah geceyi sürekli kılsa, kim size aydınlık getirebilir?

De ki: Allah gündüzü sürekli kılsa, kim size geceyi verebilir?”

Bu bir mecaz değil; gökte yaşanan bir vakıadır.

Uranüs, “Eksen eğikliği ne demek, denge ne kadar kıymetli?” sorusunu göklerden cevaplar:

“Bu bir tesadüf değil, takdirdir.

Bu bir mekanik değil, mizan işidir.”

🔚 Sonuç: Eğiklik Değil, Secde

Bu yazının başında sorduğumuz gibi:

“Dönmek yetmez, eğilmek gerekir.”

Dünya, hem dönerek zaman üretir,

Hem eğilerek denge kurar.

Ve bu dengenin her bir parçası bize şöyle der:

“Sözde aydınlandık diye, özde şeytana kul olup zifiri karanlığa mı mahkûm oldunuz?”

✍️ Son Cümle:

Eksen eğikliği, bir astronomi konusu değil, bir tevhid dersi;

Mevsimler, bir meteoroloji konusu değil, bir marifet kapısıdır.

Eğilmek, Allah’a secde eden bir kainatın hâlidir.

Görmek ve şükretmek ise, kulun işidir.