Kuranı kerimde onlardan sonra bir nesil geldi namazı zayi ettiler deniyor. burada neden zayi etti yani kaybettiler deniyor detaylı açıkla 

Kur’an-ı Kerim’de bahsettiğiniz ifade, Meryem Suresi 19:59 ayetinde geçmektedir. Ayetin tam metni şöyledir:

 

“Onlardan sonra öyle bir nesil geldi ki, namazı zayi ettiler ve şehvetlerine uydular. Bu yüzden azgınlıklarının cezasını bulacaklar.” (Diyanet Meali)

Bu ayette “namazı zayi ettiler” ifadesi, Arapça’da “adā‘ū as-salāta” (أَضَاعُوا الصَّلَاةَ) şeklinde geçer. Burada “adā‘ū” fiili, “zayi etmek, kaybetmek, ihmal etmek, boşa çıkarmak” anlamlarına gelir. Bu ifade, namazın önemine ve onun terk edilmesi ya da gereği gibi yerine getirilmemesinin ciddi bir ahlaki ve manevi kayıp olduğuna işaret eder. Şimdi bu ayeti ve özellikle “zayi ettiler” ifadesini detaylı bir şekilde açıklayalım:

---

1. “Zayi Etmek” Ne Anlama Gelir?

Arapça’da “zayi etmek” (أَضَاعَ / adā‘a), bir şeyin değerini düşürmek, onu korumamak, hakkını vermemek veya tamamen terk etmek demektir. Namaz bağlamında “zayi etmek”, sadece namazı kılmamak değil, aynı zamanda namazın ruhunu, anlamını ve amacını kaybetmek anlamına da gelebilir. Bu, şu şekillerde anlaşılabilir:

• Namazı tamamen terk etmek: Namazı hiç kılmamak, onun farz olduğunu inkâr etmek veya düzenli olarak ihmal etmek.
• Namazı şeklen kılmak, ama ruhunu kaybetmek: Namazı aceleyle, dikkatsizce veya sadece bir alışkanlık olarak kılmak; huşu, ihlas ve Allah’a yönelişten yoksun bir şekilde yerine getirmek.
• Namazın ahlaki ve toplumsal etkilerini ihmal etmek: Namaz, Kur’an’da “insanı kötülüklerden alıkoyan” (Ankebut 29:45) bir ibadet olarak tanımlanır. Eğer bir kişi namaz kılıyor, ancak hayatında namazın ahlaki dönüşüm etkisini göstermiyorsa (örneğin, yalan, haksızlık, zulüm gibi davranışlar devam ediyorsa), bu da namazı “zayi etmek” kapsamına girebilir.

Dolayısıyla, “zayi ettiler” ifadesi, namazın hem fiili hem de manevi boyutlarının ihmal edildiğini ifade eden geniş bir anlam taşır.

---

2. Ayetin Bağlamı ve Tarihsel Arka Planı

Meryem Suresi 19:59 ayeti, geçmiş peygamberlerin ümmetlerinden bahsederken, özellikle Hz. İbrahim, Hz. İshak, Hz. Yakub gibi peygamberlerin yolunu izleyen salih nesillerden sonra gelen yozlaşmış bir nesilden söz eder. Bu nesil, Allah’ın kendilerine verdiği nimetleri ve sorumlulukları unutmuş, ibadetleri terk etmiş ve ahlaki çöküşe sürüklenmiştir.

• Namazın zayi edilmesi: Ayet, namazın bu nesil tarafından ihmal edildiğini belirtir. Namaz, Allah ile kul arasındaki en güçlü bağlardan biridir ve onun terk edilmesi, manevi bir kopuşun göstergesidir.
• Şehvetlere uyma: Ayette, namazı zayi eden bu neslin “şehvetlerine” (hevâlarına) uyduğu söylenir. Arapça’da “hevâ”, nefsin arzu ve tutkuları demektir. Bu, maddi zevklerin, dünyevi hırsların ve ahlaksız davranışların peşine düşmeyi ifade eder. Namazı terk eden bu nesil, Allah’a ibadet yerine nefislerinin isteklerini önceliklendirmiştir.
• Cezanın vurgulanması: Ayet, bu davranışların sonucunda “azgınlıklarının cezasını bulacaklarını” bildirir. Bu, hem dünyevi hem de ahireti cezaları kapsayabilir: Toplumda ahlaki çöküş, huzursuzluk, adaletsizlik gibi dünyevi sonuçlar ve ahirette ise Allah’ın azabı.

Bu bağlamda, “namazı zayi etmek”, sadece bir ibadetin terk edilmesi değil, aynı zamanda Allah’a bağlılığın ve ahlaki sorumluluğun kaybedilmesi anlamına gelir. Namaz, bir Müslümanın hayatındaki disiplini, Allah’a teslimiyeti ve ahlaki duruşunu simgelediği için, onun zayi edilmesi, bireysel ve toplumsal bir çöküşün başlangıcıdır.

---

3. Neden “Zayi Etmek” Kelimesi Kullanılmış?

Kur’an’da kelime seçimleri tesadüfi değildir; her kelime, derin bir anlam taşır. “Zayi etmek” fiilinin seçilmesi, namazın değerine ve onun kaybının ne kadar büyük bir felaket olduğuna vurgu yapar. Şöyle ki:

• Değerli bir şeyin kaybı: “Zayi etmek”, değerli bir şeyin boşa harcanması veya heba edilmesi anlamına gelir. Namaz, Allah’ın en büyük emirlerinden biridir ve onu zayi etmek, paha biçilmez bir hazineyi kaybetmek gibidir.
• Sorumluluk vurgusu: Namaz, Allah’ın kullarına emanetidir. “Zayi etmek”, bu emanete ihanet etmeyi ve sorumluluğu yerine getirmemeyi ifade eder.
• Geri dönüşü zor bir kayıp: Zayi edilen bir şey, genellikle telafi edilmesi zor bir kayıptır. Namazın zayi edilmesi, kişinin Allah ile bağını zayıflatır ve bu kaybın telafisi için ciddi bir çaba (tevbe ve ıslah) gerekir.

Kur’an, başka ayetlerde de namazın önemine vurgu yapar ve onu koruyanları över. Örneğin, Mü’minun Suresi 23:1-2’de, “Müminler kurtuluşa ermişlerdir; onlar ki, namazlarında huşu içindedirler” buyurulur. Buna karşılık, Meryem 19:59’da namazı zayi edenler, kurtuluşun tersine, azaba uğrayacakları konusunda uyarılır.

---

4. Namazı Zayi Etmenin Sonuçları

Ayet, namazı zayi etmenin ve şehvetlere uymanın “azgınlık” (gayyā) ile sonuçlanacağını belirtir. Bu, bireysel ve toplumsal yozlaşmayı ifade eder. Namazı zayi etmenin sonuçlarını şöyle özetleyebiliriz:

• Bireysel düzeyde:
  • Allah ile bağın zayıflaması, manevi boşluk ve huzursuzluk.
  • Nefsin kontrol altına alınamaması, ahlaki sapmalar.
  • İbadet disiplininden yoksunluk, hayatın diğer alanlarında da düzensizlik.
• Toplumsal düzeyde:
  • Adalet, merhamet ve dayanışma gibi değerlerin zayıflaması.
  • Toplumda ahlaki çöküş, suç oranlarının artması.
  • Allah’ın rahmet ve bereketinden uzaklaşma.

Kur’an, namazın bireyi ve toplumu ayakta tutan bir direk olduğunu vurgular. Onun zayi edilmesi, bu direğin çökmesi ve dolayısıyla tüm yapının sarsılması anlamına gelir.

---

5. Tefsirlerden Görüşler

Klasik ve modern tefsirler, bu ayet hakkında şu yorumları yapar:

• Taberî: “Namazı zayi etmek”, namazı tamamen terk etmek veya vaktinde kılmamak anlamına gelir. Bu, Allah’a karşı büyük bir nankörlüktür.
• İbn Kesir: Namazı zayi edenler, onun farz olduğunu bilmelerine rağmen onu ihmal edenlerdir. Bu, Allah’ın emirlerine karşı bir isyandır.
• Elmalılı Hamdi Yazır: Namazı zayi etmek, sadece kılmamak değil, aynı zamanda namazın ruhunu ve ahlaki etkisini kaybetmek demektir. Namaz, insanı kötülüklerden alıkoymalıdır; eğer bu etki yoksa, namaz zayi edilmiş sayılır.
• Seyyid Kutub: Namaz, Allah ile kul arasındaki bağın en güçlü göstergesidir. Onu zayi eden bir toplum, Allah’ın rehberliğinden uzaklaşır ve nefsin esiri olur.

---

6. Günümüz İçin Mesaj

Bu ayet, sadece geçmişteki bir nesli değil, tüm zamanlardaki müminleri uyarır. Günümüzde namazı zayi etmenin farklı biçimleri olabilir:

• Yoğun iş temposu veya dünyevi meşgaleler nedeniyle namazı ihmal etmek.
• Namazı sadece bir ritüel olarak görmek, onun ahlaki ve manevi etkisini hayatına yansıtmamak.
• Toplumda namazın öneminin azalması, özellikle genç nesillerde ibadet bilincinin zayıflaması.

Bu ayet, namazın sadece bir ibadet değil, aynı zamanda bir hayat disiplini ve ahlaki rehber olduğunu hatırlatır. Namazı zayi etmemek için, hem düzenli kılmaya hem de onun ruhunu yaşamaya özen göstermek gerekir.

---

Sonuç

“Namazı zayi ettiler” ifadesi, namazın hem fiili hem de manevi olarak ihmal edildiğini, Allah’a bağlılığın ve ahlaki sorumluluğun kaybedildiğini ifade eder. Kur’an, bu kaybın bireysel ve toplumsal çöküşe yol açtığını bildirir. “Zayi etmek” kelimesi, namazın ne kadar değerli bir emanet olduğunu ve onun kaybının telafisinin zor olduğunu vurgular. Bu ayet, müminleri namazı korumaya, onun ruhunu yaşamaya ve Allah ile bağlarını güçlendirmeye çağırır. Günümüzde bu mesaj, namazın hayatımızdaki merkezi yerini yeniden hatırlatmak için güçlü bir uyarıdır.