Allah’ı Zikretmek: Özü, Kapsamı, Mefhumu Muhalifi ve Uygulamaları

---

### Allah’ı Zikretmek: Özü, Kapsamı, Mefhumu Muhalifi ve Uygulamaları

**Zikretmek**, İslam’da Allah’ı anmak, hatırlamak ve O’nu unutmamak anlamına gelir. Bu, insanın Allah ile bağını canlı tutan, fıtratındaki kulluk bilincini güçlendiren ve ruhlar âlemindeki **"Elestu birabbiküm"** (Araf, 7/172) ahdini hatırlatan temel bir ibadettir. Zikir, dil, kalp, zihin ve fiillerle Allah’ı anmayı kapsar; aynı zamanda Allah’ın insana yüklediği **emaneti** (Ahzab, 33/72) taşımanın bir yoludur. **Bakara 2/27** ise Allah’ın ahdini bozmanın ve unutmanın sonuçlarını vurgulayarak zikrin mefhumu muhalifine güçlü bir perspektif sunar.

---

### 1. **Zikrin Özü**
Zikretmek, Allah’ın varlığını, birliğini, sıfatlarını, nimetlerini ve ruhlar âlemindeki ahdini hatırlamaktır. Bu, insanın fıtratına işlenen kulluk bilincini (Araf, 7/172) ve Allah’ın emanetini (Ahzab, 33/72) taşıma sorumluluğunu canlı tutar. Kur’an, zikri kurtuluş yolu olarak tanımlar: **“Allah’ı çokça zikredin ki kurtuluşa eresiniz”** (Cuma, 62/10).

Zikrin özü:
- **Allah’a bağlılık**: Allah’ın rabliğini ve insanın kulluğunu hatırlamak.
- **Fıtratı uyandırmak**: Ruhlar âlemindeki **“Evet, sen bizim Rabbimizsin”** (Araf, 7/172) ahdini hatırda tutmak.
- **Emaneti taşımak**: Allah’ın insana yüklediği sorumluluğu (akıl, irade, kulluk) yerine getirmek (Ahzab, 33/72).

---

### 2. **Zikrin Kapsamı (360 Derece)**
Zikir, hayatın her alanını kapsayan çok boyutlu bir ibadettir:

1. **Dil ile Zikir**:
   - Allah’ın isimlerini (Esma-ül Hüsna) anmak: “Subhanallah”, “Elhamdülillah”, “Allahu Ekber”.
   - Kur’an okumak ve ayetleri tilavet etmek.
   - Dua ve salavat: Allah’a yalvarmak, Peygamber’e (s.a.v.) salavat getirmek.
   - Besmele, hamd ve günlük dualar (ör. eve girerken, yemek yerken).

2. **Kalp ile Zikir**:
   - Allah’ın varlığını, kudretini ve nimetlerini gönülden hissetmek.
   - Huzur ve ihsan bilinci: Her an Allah’ın huzurunda olduğunu bilmek.
   - Niyet ve ihlas: Eylemleri Allah rızası için yapmak.

3. **Fiillerle Zikir**:
   - İbadetler: Namaz, oruç, zekât, hac gibi ibadetler zikirdir. **“Beni anmak için namaz kıl”** (Taha, 20/14).
   - Güzel ahlak: Adalet, merhamet, doğruluk gibi erdemlerle Allah’ı anmak.
   - Günlük hayat: Her işte Allah’ı hatırlamak (ör. işe başlarken besmele).

4. **Zihinsel ve Manevi Zikir**:
   - Tefekkür: Kâinatı, doğayı ve Allah’ın yaratışını düşünmek.
   - Murakabe: Allah’ın her an seni gördüğünü bilerek yaşamak.
   - Şükür ve sabır: Nimetlere şükretmek, zorluklarda Allah’ı hatırlamak.

5. **Toplumsal Zikir**:
   - Allah’ın dinini anlatmak, iyiliği emretmek, kötülükten sakındırmak.
   - Cemaatle zikir: İlahi, Kur’an tilaveti, toplu dualar.
   - Topluma fayda sağlamak: Allah rızası için yardım etmek, adaletle davranmak.

6. **Sürekli Zikir**:
   - Zikir, belirli zamanlarla sınırlı değildir: **“Ayakta, otururken ve yanları üzerine yatarken Allah’ı anarlar”** (Âl-i İmrân, 3/191).
   - Hayatın her anında Allah’ı hatırlamak, O’nun rızasını gözetmektir.

7. **Tasavvufi Zikir**:
   - Kalbi Allah’a bağlamak, nefsi arındırmak.
   - Hafi (sessiz) veya cehri (sesli) zikirle Allah’ın isimlerini tekrar etmek.

---

### 3. **Mefhumu Muhalifi: Allah’ı Unutmak ve Ahdi Bozmak**
Mefhumu muhalif, bir hükmün zıddından ters bir hüküm çıkarmaktır. Zikretmek Allah’ı anmak, hatırlamak ve unutmamaksa, mefhumu muhalifi Allah’ı unutmak, gaflete düşmek ve ahde sadık kalmamaktır. Kur’an, bu durumu birkaç ayette ağır bir şekilde kınar:

- **Haşr 59/19**: **“Allah’ı unutan, bu yüzden Allah’ın da onlara kendilerini unutturduğu kimseler gibi olmayın. İşte onlar, yoldan çıkmış (fâsık) kimselerdir.”**  
  Allah’ı unutmak, insanın kendi özünü (fıtratını) ve ruhlar âlemindeki ahdini unutmasıdır. Bu, manevi bir kayıp ve yoldan çıkma (fısk) halidir.

- **Bakara 2/27**: **“Onlar ki, Allah’ın ahdini pekiştirdikten sonra bozarlar, Allah’ın birleştirilmesini emrettiği şeyleri keserler ve yeryüzünde fesat çıkarırlar. İşte onlar, ziyana uğrayanlardır.”**  
  - **Ayetin bağlamı**: Bu ayet, Allah’ın ahdini (sözünü) bozanları ve bunun sonucunda yeryüzünde bozgunculuk (fesat) çıkaranları eleştirir. Ahdi bozmak, Allah’ın emirlerine uymamak, kulluk sorumluluğunu terk etmek ve fıtrattan uzaklaşmaktır.
  - **Zikirle bağlantısı**: Zikretmek, Allah’ın ahdini (Araf, 7/172’deki “Elestu birabbiküm” sözünü) hatırlamak ve ona sadık kalmaktır. Mefhumu muhalif olarak, Allah’ı unutmak, bu ahdi bozmak anlamına gelir. Bakara 2/27, bu unutmanın sonuçlarını vurgular:
    - **Ahdi bozmak**: Allah’ı zikretmemek, O’nun rabliğini ve kulluk sorumluluğunu unutmak, ahde ihanet etmektir.
    - **Birleştirilmesi emredileni kesmek**: Allah’ın birleştirmeyi emrettiği bağlar (ör. akrabalık, toplumsal dayanışma, kulluk bağı) zikirle korunur. Allah’ı unutmak, bu bağları koparır.
    - **Fesat çıkarmak**: Allah’ı unutmak, ahlaki ve toplumsal bozulmaya yol açar; çünkü zikir, insanı güzel ahlaka ve iyiliğe yöneltir.
    - **Ziyana uğramak**: Allah’ı unutmanın nihai sonucu, manevi ve dünyevi kayıptır.

- **Mefhumu muhalifin sonuçları**:
  - **Farz zikirlerin terki**: Namaz gibi farz ibadetleri terk etmek günah sayılır.
  - **Gaflet**: Allah’ı tamamen unutmak, münafıkların ve kâfirlerin özelliği olarak anılır (Nisa, 4/142; Tevbe, 9/67).
  - **Fıtrattan uzaklaşma**: Haşr 59/19’da belirtildiği gibi, Allah’ı unutmak, insanın kendi özünü ve fıtratını unutmasıdır.
  - **Ahde ihanet ve fesat**: Bakara 2/27’ye göre, Allah’ı unutmak, ahdi bozmak, toplumsal ve manevi bağları koparmak ve yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaktır.
  - **Emanete ihanet**: Ahzab 33/72’deki emaneti taşımamak, Allah’ı unutmanın bir sonucu olarak “zalim ve cahil” sıfatlarına düşmeye yol açar.

---

### 4. **Zikrin Uygulamaları**
Zikir, hayatın her alanında pratik bir ibadettir ve Allah’ın ahdini (Araf, 7/172) hatırlatarak emaneti (Ahzab, 33/72) taşımayı sağlar. Bakara 2/27’deki ahdi bozmama uyarısı, zikrin pratikte nasıl uygulanması gerektiğini pekiştirir:

1. **İbadetlerle Zikir**:
   - **Namaz**: Her rekât, Allah’ın ahdini hatırlatır ve zikirdir. **“Beni anmak için namaz kıl”** (Taha, 20/14).
   - **Kur’an tilaveti**: Allah’ın kelamını okumak ve anlamını düşünmek, ahde sadakati güçlendirir.
   - **Dua ve salavat**: Allah’a yalvarmak ve Peygamber’e (s.a.v.) salavat getirmek, ahdi canlı tutar.

2. **Günlük Hayatta Zikir**:
   - **Besmele**: Her işe “Bismillah” ile başlamak, Allah’ı hatırlamak ve ahde bağlılıktır.
   - **Şükür ve hamd**: Nimetlere “Elhamdülillah” demek, Allah’ın nimetlerini unutmamaktır.
   - **Zorluklarda sabır**: “Hasbünallahu ve ni’mel vekil” gibi dualarla Allah’ı anmak, ahdi bozmamaktır.

3. **Tefekkür ve Murakabe**:
   - Kâinatı ve Allah’ın yaratışını tefekkür etmek, fıtrattaki ahdi hatırlatır.
   - Her an Allah’ın huzurunda olduğunu bilmek (ihsan), ahde sadakati güçlendirir.

4. **Ahlak ve Davranışlarla Zikir**:
   - Dürüstlük, merhamet, adalet gibi erdemler, Allah’ın ahdini yaşamaktır (Bakara 2/27’deki “birleştirilmesi emredileni kesmeme” emri).
   - İnsanlara yardım ederken Allah rızasını gözetmek, zikirle ahdi korumaktır.

5. **Toplumsal Zikir**:
   - Allah’ın dinini anlatmak, iyiliği emretmek, kötülükten sakındırmak (Bakara 2/27’deki fesattan kaçınma).
   - Cemaatle Kur’an okumak, ilahi söylemek veya zikir halkalarına katılmak, toplumsal bağları güçlendirir.

6. **Tasavvufi Uygulamalar**:
   - Allah’ın isimlerini (ör. “La ilahe illallah” veya “Allah”) tekrar etmek, kalbi ahde bağlar.
   - Hafi veya cehri zikirle nefsi arındırmak, Allah’ı unutmaktan korur.

---

### 5. **Araf 7/172, Ahzab 33/72 ve Bakara 2/27 ile Bağlantısı**
Zikrin özü, bu üç ayetle doğrudan bağlantılıdır:
- **Araf 7/172 (Elestu Birabbiküm)**: Ruhlar âleminde Allah’ın insanlarla yaptığı ahit, fıtrata işlenen kulluk bilincidir. Zikretmek, bu ahdi hatırlamak ve fıtratı uyandırmaktır. Unutmak, ahde ihanet ve fıtrattan uzaklaşmadır.
- **Ahzab 33/72 (Emanet)**: İnsanın Allah’ın emanetini (kulluk, akıl, irade) taşıması, bu ahdin dünyada yaşanmasıdır. Zikretmek, emaneti doğru taşımayı sağlar; unutmak, emanete ihanet ve “zalim, cahil” sıfatlarına düşmektir.
- **Bakara 2/27 (Ahdi Bozmak)**: Allah’ın ahdini bozmak, zikretmemenin (Allah’ı unutmanın) bir sonucudur. Ahdi bozmak, Allah’ın emirlerine uymamak, toplumsal ve manevi bağları koparmak ve yeryüzünde fesat çıkarmaktır. Zikretmek, bu ahdi korumak, bağları güçlendirmek ve fesattan kaçınmaktır.

**Birleşik Mesaj**: Zikir, Araf’taki ahdi hatırlatarak fıtratı uyandırır, Ahzab’taki emaneti taşımayı sağlar ve Bakara’daki ahdi bozmaktan korur. Allah’ı unutmak ise ahde ihanet, emaneti kötüye kullanma ve fesat çıkarma ile sonuçlanır.

---

### 6. **Özet**
- **Zikrin Özü**: Allah’ı anmak, O’nun rabliğini, nimetlerini ve ruhlar âlemindeki ahdini hatırlamak; fıtratı uyandırmak ve emaneti taşımaktır.
- **Kapsamı**: Dil, kalp, fiiller, zihin ve toplumsal hayatla Allah’ı anmayı içerir. Namaz, dua, tefekkür, güzel ahlak ve toplumsal iyiliklerle zikir, hayatın her alanını kapsar.
- **Mefhumu Muhalifi**: Allah’ı unutmak, gaflete düşmek, fıtrattan uzaklaşmak, ahdi bozmak (Bakara 2/27), emanete ihanet etmek (Ahzab, 33/72) ve kendi özünü unutmaktır (Haşr, 59/19). Bu, manevi kayıp, fısk ve fesatla sonuçlanır.
- **Uygulamaları**: Namaz, Kur’an, dua, tefekkür, güzel ahlak ve toplumsal iyiliklerle zikir, ahdi ve emaneti korur; fesattan kaçındırır.